Gaznelilerin Kısa Tarihi

Gazneli Devleti'nin Özeti

Devlet, ismini Doğu Afganistan'da bulunan ve devlet merkezi olarak seçilen Gazne şehrinden almıştır. Samanoğulları Devleti`nin (819-1005) dağılmaya başladığı dönemde, bu devlette komutanlık ve valilik yapan Türklerden Horasan Emiri Alp Tigin, Doğu Afganistan'daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazne Devleti'nin temelini attı (963). Alp Tigin den sonra gelen İbrahim Bilge Tigin ve Piri Tigin zamanlarında Gazneliler, Samanoğulları Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını devam ettirdi.



Sebük Tigin 'in başa geçmesiyle Gazneliler bağımsız devlet hâline geldi. Sebük Tigin bu nedenle asıl kurucu kabul edilir. Bu dönemde hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir hanedanın idaresine girildi. Sebük Tigin'in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti. Gazneli Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı.

Gazneli Mahmut, devletin sınırlarını hızla genişletti. Samanoğullarına karşı Karahanlılarla ittifak oluşturarak bu devletin topraklarını paylaştılar. Gazneli Mahmut, Samanoğullarının elinde kalmış olan Buhara, Horasan, Herat, Belh ve Kâbil'i zaptetti. Gazneli Mahmut İran'da bulunan Şii Büveyhoğulları üzerine sefer düzenleyerek Abbasi halifesini Şii tehlikesine karşı korudu. Bu hizmetine karşılık Abbasi halifesinden “Sultan” unvanını aldı. Sultan unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı olan Sultan Mahmut, Abbasi halifeleri adına para bastırarak hutbe okuttu. Böylece Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerinde de sürdürülecek olan İslam dünyasının lideri ve koruyuculuğu politikasının temelini atmış oldu.

Sultan Mahmut, hizmetleri karşılığı Abbasiler tarafından gönderilen hediyeleri kabulden sonra İslamiyeti yaymayı ve her yıl Hindistan'a sefer yapmayı vaad etti. Sultan Mahmut, sırasıyla Horasan ile bugünkü Afganistan ve Belûcistan'ı tamamen hâkimiyeti altına aldı. Mâverâünnehir'e, Ceyhun'un ötesine ve Harezm'e kadar sınırlarını genişleterek İran ve Irak taraflarında fetihler yaptı. Böylece ülkesinin kuzeyini emniyete aldıktan sonra, Hint seferlerine başlamaya karar verdi. Sultan Mahmut, Hindistan'a on yedi büyük sefer düzenledi.

Sultan Mahmut, Hindistan'a yaptığı seferler sonucunda Kuzey Hindistan'ı topraklarına katarak bu bölgede Müslümanlığın yayılmasını sağladı. Bu seferler sırasında büyük ganimetler ele geçirdi. Gazneli Mahmut elde etmiş olduğu ganimetlerle Gazne şehri; parklar, bahçeler, zafer abideleri, camiler gibi mimari eserlerle 'un süslendi.Ayrıca Belh, Nişâbur gibi büyük şehirler de o devrin en güzel ve bakımlı beldeleri oldu, fethedilen Kuzey Hindistan, Türklerin uzun süre hüküm sürdükleri bölgelerden biri hâline geldi.